In de onderwijswereld zijn verschillende stromingen te herkennen omtrent het bereiken van een hoger studiesucces. Aan de ene kant zie je hogescholen en universiteiten een aanwezigheidsplicht invoeren en aan de andere kant zie je hogescholen en universiteiten die aan het experimenteren zijn met nieuwe leervormen. In deze blog gaan we de verschillende kanten belichten over hoe scholen proberen het studiesucces te verhogen.

Sturing aan het begin van de opleiding kan helpen stereotypische aannames over aanwezigheid te tackelen en helpen met het ontwikkelen van goede studie en aanwezigheid gewoontes.

Aanwezigheidsregistratie

Steeds meer opleiding en onderwijsinstellingen voeren een aanwezigheidsplicht in. Dit houd in dat de studenten verplicht bij de les aanwezig moeten zijn. Indien de student niet voldoet aan deze eis wordt de student uitgesloten van deelname aan de toetsing of deelname aan herkansing. Hierdoor moet de student het het vak opnieuw volgen om de studiepunten te kunnen behalen. Maar waarom doen onderwijsinstellingen dit?

Onderwijsinstellingen hebben over het algemeen 3 argumenten die ze uitdragen voor het invoeren van de aanwezigheidsplicht.

1. Studiesucces

Veel universiteiten stellen dat het invoeren van een aanwezigheidsplicht een positief effect heeft op het studiesucces. Dit punt wordt gesteund door verschillende onderzoeken. Één van deze onderzoeken is een recent onderzoek uitgevoerd door studenten aan de Universiteit van Maastricht(UM). In dit onderzoek is te lezen dat het invoeren van een aanwezigheidsplicht in het propedeusejaar, een gewenste effect heeft op het studiesucces. Hun conclusie luidt dan ook: "Sturing aan het begin van de opleiding kan helpen stereotypische aannames over aanwezigheid te tackelen, en helpen met het ontwikkelen van goede studie en aanwezigheid gewoontes." Verder heeft een onderzoek van het Ministerie van Onderwijs(2011) uitgewezen dat het aanwezig zijn bij colleges en werkgroepen beter voor je cijfers is dan diezelfde tijd te besteden aan zelfstudie.

2. Aanwezigheid bij werkgroepen

Het volgende argument vanuit de instelling is vaak dat verschillende onderdelen van het curriculum alleen getoetst kunnen worden door het te doen, een praktijk onderdeel. Denk hierbij aan medische opleidingen. Voor een patiënt is het van levensbelang dat de toekomstige artsen hun kennis niet alleen in theorie opdoen, maar ook daadwerkelijk hebben geoefend in de praktijk. Voor deze onderdelen is aanwezigheid daarmee een vereiste voor het behalen van het gewenste leerdoel. Daarnaast is het vaak zo dat studenten pas na intensieve discussies met jaargenoten en docenten de stof doorgronden.

3. Overheidsgelden

Het laatste argument heeft te maken met de financiering van opleidingen. De overheid stelt elk jaar een vast bedrag beschikbaar dat wordt verdeeld onder onderwijsinstellingen. Voor deze verdeling zijn er regels vastgesteld door de overheid, in samenspraak met de onderwijsinstellingen. Onderwijsinstellingen ontvangen een vast bedrag van de overheid, welke grotendeels bepaald wordt op basis van het aantal leerlingen.

Daarnaast krijgen de onderwijsinstellingen een variabel bedrag vanuit de overheid. Het variabele bedrag wordt vastgesteld door te analyseren en vergelijken hoe de instelling scoort op 2 criteria in vergelijking tot andere instellingen. De criteria zijn:

1. Het aantal inschrijvingen bij erkende bachelor- en masteropleidingen binnen de nominale studieduur. Dit is de tijd die studenten over hun studie doen als zij geen studievertraging oplopen.
2. Het aantal voltooide bachelors- en masters, waarvoor een diploma is verleend. Dit variabele bedrag kan oplopen tot aanzienlijke proporties, daarom willen onderwijsinstellingen graag dat studenten afstuderen zonder studievertraging.

In jaar 1 van dit experiment is al gebleken dat het 18% onnodige uitval voorkomt.

Omdat student een aanwezigheidsplicht toch snel vinden aanvoelen als studentje pesten, kiezen meerdere opleidingen er voor om het of alleen in het propedeusejaar in te voeren of om het in het propedeusejaar in te voeren en dan geleidelijk af te bouwen.

Innovatieve leervormen

Waar sommige onderwijsinstellingen besluiten om een aanwezigheidsplicht in te voeren, voor het verbeteren van het studierendement, besluiten ander onderwijsinstellingen het juist over een hele andere boeg te gooien. Deze zijn juist samen met de studenten op zoek naar innovatieve leervormen. De leervormen die nu leidend zijn bij bijna alle onderwijsinstellingen zouden in deze technologische tijd snel verouderen. Daarom zijn deze instellingen op zoek naar leervormen die meegaan met de tijd en bijvoorbeeld niet plaats en/of tijdgebonden zijn. Hierdoor hopen ook deze instellingen het studiesucces te verhogen maar door studenten te motiveren in plaats van te verplichten.

Windesheim College

Het Windesheim College is bezig met verschillende nieuwe vormen van onderwijs. Al jaren zijn zij opzoek naar leervormen die passen bij de leerlingen en niet leerlingen verplichten om naar onderwijs in een klaslokaal te komen. Met initiatieven zoals het “flexstuderen”, sinds 2017, proberen zij de studenten meer inspraak te geven in de planning van hun curriculum. Flexstuderen houdt in dat studenten zelf kunnen bepalen hoeveel vakken zij volgen en dus ook een vast bedrag per studiepunt betalen in plaats van een jaarlijks bedrag. In jaar 1 van dit experiment is al gebleken dat het 18% onnodige uitval voorkomt. Verder gaat het Windesheim vanaf komend jaar nog een stapje verder met innovatieve leervormen en lanceren zij voor 40 studenten een pilot genaamd: een persoonlijke leerroute. Met deze pilot krijgen de studenten de kans om samen met een leercoach een eigen plan vast te stellen. dit betekent dat zij niet zijn gebonden aan roostering, locatie of klasgenoten. Studenten zouden dus tijdens het reizen vakken kunnen halen voor hun curriculum.

Learning analytics

Steeds meer opleidingen en onderwijsinstellingen beginnen het gebruik van learning analytics te omarmen. Learning analytics houd in dat data over studenten en docenten worden bijgehouden. Deze data wordt dan door verschillende algoritmes gehaald die de input verwerken tot waardevolle gestructureerde data. Deze gestructureerde data kan onderwijsinstellingen helpen tactische keuzes te maken en hierdoor het studierendement op te schroeven.

In de volgende blog gaan we verder in op hoe learning analytics kan helpen het studierendement te verhogen, welke verschillende vormen je hebt van learning analytics en de toepassingen daarvan. Deze blog zal een interview bevatten met Theo Bakker, programmaleider Student Analytics aan de Vrije Universiteit Amsterdam.

Meer weten over hoe learning analytics een onderwijsinstelling kan ondersteunen, neem een kijkje in de andere engelstalige blogs omtrent Learning Analytics

Wil je op de hoogte worden gehouden van deze blog serie? Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief.